STEP-studie
De kosteneffectiviteit van een stepped care programma bij patiënten met (een verhoogd risico op) angst en/of depressie na behandeling voor hoofd-halskanker of longkanker.
Achtergrond
Jaarlijks wordt er in Nederland bij meer dan 10.000 patiënten longkanker of hoofd-halskanker gediagnosticeerd, van wie een deel na behandeling te kampen heeft met comorbide angst of depressie.
Hoewel er bewijs is dat psychosociale hulp aan kankerpatiënten effectief is, worden patiënten met een lage overlevingskans (longkanker) of met weinig voorkomende tumortypen (hoofd-halskanker) vaak buiten beschouwing gelaten, terwijl deze patiënten juist tot de meest emotioneel noodlijdende patiënten behoren. Verwijzing naar psychosociale zorg wordt belemmerd door onvoldoende adequate screeningsinstrumenten in oncologische settings, en doordat de traditionele wijzen waarop psychosociale hulp wordt geleverd niet aan de huidige eisen voldoen.
Een stepped care benadering, waarin onder andere een zelfhulpcursus via Internet wordt aangeboden, heeft potentie om de doeltreffendheid van psychosociale zorg in een oncologische setting te verbeteren.
Doel van het onderzoek
Vaststellen van de kosteneffectiviteit van een stepped care psychosociaal zorgprogramma toegepast in een oncologische setting vergeleken met standaardzorg bij patiënten behandeld voor hoofd-halskanker of longkanker om symptomen van angst en/of depressie te verminderen.
Methoden
Onderzoeksopzet: Een prospectieve, gerandomiseerde gecontroleerde trial. Metingen vinden plaats voor aanvang van interventie en 0, 3, 6, 9, en 12 maanden na beëindiging van interventie.
Onderzoekspopulatie: Patiënten 1-36 maanden na behandeling voor hoofd-halskanker of longkanker in het VU medisch centrum met depressie (minor of major) of een gegeneraliseerde angststoornis zoals gemeten met het Composite International Diagnostic Interview (CIDI). Exclusiecriteria zijn neurologische ziekten die cognitieve dysfunctie veroorzaken (vb. Korsakov, Alzheimer), geen motivatie om psychosociale therapie te ondergaan, een huidige behandeling van een psychiatrische stoornis (i.e. psychomedicatie, -therapie), einde van behandeling van een psychiatrische stoornis minder dan 2 maanden geleden, een hoog suïcide risico, psychotische/manische symptomen, te weinig kennis van Nederlandse taal.
Interventie: Een stepped care psychosociale zorgstrategie bestaande uit 4 stappen: 1) Watchful waiting, 2) Begeleide zelfhulp via Internet, 3) Problem Solving Therapy door een verpleegkundige, 4) Intensievere psychotherapie en/of medicatie. Patiënten in de controlegroep krijgen de gebruikelijke psychosociale zorg (meestal geen interventie of intensieve psychotherapie en/of medicatie).
Uitkomstmaten: Primaire uitkomstmaat is de Hospital Anxiety and Depression Scale (HADS).
Secundaire uitkomstmaten zijn kwaliteit van leven (EORTC QLQ-C30, EORTC QLQ-HN35, QLQ-LC13), patiënttevredenheid (EORTC PATSAT), posttraumatische groei (PTGI), beheersingsoriëntatie (Mastery Scale), gezondheid (EQ-5D) en kosteneffectiviteit (gebruik gezondheidszorg, werkhervatting (TIC-P, PRODISQ modules)).
Steekproef grootte: Om een effectgrootte van 0.50 aan te tonen, zijn er in totaal 158 patiënten nodig (power 80%, significantieniveau 5%).
Resultaten
Dit project is goedgekeurd door de medisch-ethische toetsingscommissie van VUmc, die voorgenomen mensgebonden onderzoek toetst volgens de regels van de WMO. De deelname van patiënten loopt van oktober 2009 tot oktober 2013. De eerste resultaten laten zien dat de eerste 2 stappen (watchful waiting en de zelfhulpcursus) effectief zijn. De studie om ook de kosteneffectiviteit en de effecten op de lange termijn vast te kunnen stellen is nog niet afgerond.
Samenwerking
In dit project wordt samengewerkt met de afdelingen Keel-, Neus- en Oorheelkunde/Hoofd-halschirurgie, Longziekten, Radiotherapie, Medische Oncologie, en Psychiatrie van VUmc en de afdeling Klinische Psychologie van de VU.
Financiers
Dit project wordt gefinancierd door ZonMw en Fonds NutsOhra.
Projectgroep
Drs. Femke Jansen, Gezondheidswetenschapper, Epidemioloog
Dr. A.M.H. Krebber, AIOS Psychiatrie, VUmc
Prof. dr. I.M. Verdonck-de Leeuw, Psycholoog, Logopedist, Linguïst, afd. KNO/Hoofd-halschirurgie, VUmc en afd. Klinische Psychologie, VU Faculteit der Psychologie en Pedagogiek
Prof. dr. C.R. Leemans,Hoofd-halschirurg, KNO-arts, afd. KNO/Hoofd-halschirurgie, VUmc
Vragen?
Voor vragen kunt u terecht bij:
prof dr IM Verdonck-de Leeuw
E-mail: s.biemans@vumc.nl